کد مقاله: takba0050 حقوق مرتبط
علاوه بر حقوق کپی‌رایت، حقوق دیگری نیز هستند که از جهاتی با کپی‌رایت مشابهت دارند. هدف از این حقوق که اصطلاحاً حقوق مرتبط یا «Related Rights» نامیده می‌شوند، حمایت از منافع اشخاص و نهادهایی است که در عرضه آثار ادبی و هنری به عموم مردم نقش دارند. برای مثال، یک تصنیف موسیقی را در نظر بگیرید. علاوه بر حقوق کپی‌رایت مرتبط با آهنگساز و خالق ترانه، شرکت منتشرکننده این تصنیف نیز، از حقوق خاصی بهره‌مند می‌گردد که در زمره حقوق مرتبط قرار دارد. حتی خواننده یا نوازنده اثر که یک اثر موسیقیایی را به گوش مردم می‌رسانند، جزئی از حقوق مرتبط محسوب می‌شود.
این مقاله مربوط به حقوق مرتبط است، که همچنین به عنوان حقوق مجاور یا به طور خاص “حقوق مجاور کپی رایت” نیز شناخته می شود. هدف از حقوق مرتبط، حفاظت از منافع قانونی اشخاص یا سازمانهای خاصی است که در ارائه آثار برای دسترسی عموم مشارکت دارند و یا کسانی که مهارت خلاقانه، فنی یا سازمانی را به آثاراضافه می کنند.
به طور معمول، حقوق مرتبط به سه دسته از ذینفعان اعطا شده است:
- اجراکنندگان(بازیگران، موسیقیدا‌‌ن‌ها، خوانندگان و یا عموم افرادی که به هر نحوی مبادرت به اجرا می ورزند).
- تولیدکنندگان آثار صوتی(کاست، لوح فشرده).
- پخش کنندگان
نیاز به حمایت قانونی از این سه گروه در کنوانسیون رم در سال 1961 مشخص شد، که تلاشی برای ایجاد مقررات بین المللی در حوزه جدیدی بود که قوانین ملی کمی در مورد آن وجود داشت. به عبارت دیگر، اکثر کشورها به طور معمول پیش از پایبندی به کنوانسیون باید قوانین را تدوین و تصویب کنند. جدیدترین معاهدات در زمینه حقوق مرتبط، WPPT و BTAP ، محدوده حمایت از حقوق اجرا کنندگان و تولیدکنندگان آثار صوتی را افزایش داده و در حین ورود به “عصر دیجیتال” از بهره برداری از آثار حفاظت شده ای که به شکل دیجیتالی طراحی شده است از جمله از طریق اینترنت را حفاظت می کنند. مقررات WPPT و BTAP به ترتیب در 1996 و 2012 توسط دولتها تصویب شدند.
هنوز در هیچ معاهده چند جانبه به حفاظت به روز شده برای پخش کنندگان پرداخته نشده است. کنوانسیون روم، اگرچه ناقص است و نیاز به بازنگری دارد، اما هنوز تنها معیار بین المللی حفاظت در این زمینه است.
مانند وضعیت حق چاپ، کنوانسیون روم،WPPT ، BTAP و قوانین ملی دارای محدودیت ها و استثنائاتی هستند، به طور نمونه این استثنائات در مورد حقوق مربوط به اجازه استفاده خصوصی، استفاده از گزیده های کوتاه آثار و استفاده برای آموزش یا تحقیقات علمی است.
مدت حمایت
مدت حمایت از حقوق مرتبط، همانطور که در کنوانسیون رم بیان شده است، 20 سال از پایان سالی است که: (1) ضبط انجام می شود. (2) اجرا می شود ؛ (3) پخش انجام می شود. مدت زمان حمایت از حقوق مرتبط ارائه شده در WPPT و BTAP پنجاه سال است.
علاوه بر این اشاره به این نکته نیز خالی از اهمیت نمی‌باشد که مطابق جدیدترین معاهده در زمینه حقوق مرتبط یعنی معاهده WTTP ، این دست از افراد (تولید کنندگان آثار صوتی) به شکل مکفی و تمام و کمال از حمایت در تمام بسترها بهره مند هستند به عبارت دیگر در صورتی که تکنولوژی جدیدی پدیدآید، باز هم این افراد مثل قبل میتوانند تحت چتر حمایت های مزبور قرار بگیرند، از جمله میتوان به ظهور اینترنت اشاره کرد که پس از این دوره نیز کماکان، دارندگان حقوق مرتبط باز هم تحت حمایت قوانین و مقررات گوناگون بوده اند.
قوانین حقوقی
از نظر اجرای حقوق، راهکارهای نقض حقوق مرتبط، به طور کلی، شبیه به آنچه در اختیار دارندگان حق چاپ اجرا می شود (منظور موافقتنامه TRIPS) است. اینها اقدامات محافظتی یا موقت هستند، مانند ضمانت های مدنی؛ مجازات های کیفری؛ اقدامات لازم در مرز؛ و اقدامات، راهکارها و تحریم ها علیه سوء استفاده از دستگاه های فنی است.
با ارائه حفاظت از حقوق مرتبط، کشورهای در حال توسعه همچنین می توانند ابزاری برای حفاظت از بیان وسیع، باستانی و ارزشمند فرهنگی ارائه دهند که استعاره ای از وجود و هویت خود آنها است. در واقع، ماهیت چیزی که هر فرهنگ را از همسایگان خود در سراسر مرز یا سراسر جهان جدا می کند. به همین ترتیب، حمایت از تولید کنندگان آثار صوتی و سازمانهای پخش آثار به ایجاد پایه ای برای صنایع ملی کمک می کند که بتوانند بیان فرهنگی ملی را در داخل کشور و شاید مهمتر از آن در بازارهای خارج منتشر کنند.
موافقت نامه تريپس يا موافقت نامه راجع به جنبه هاي تجاري حقوق مالکيت فکري (م.ت.ح.م.ف)، از نظر شمول جنبه هاي مختلف مالکيت فکري و راههاي تضمين اجراي حقوق ذينفعان، جامعترين سند بين المللي در اين خصوص محسوب مي شود. براي مثال حقوق مالکيت ادبي و هنري و حقوق مرتبط با آن، علايم تجاري کالاها و خدمات، نشانه هاي جغرافيايي، طرحهاي صنعتي، حق اختراع و… را مي توان در اين زمينه نام برد.کشور ما براي عضويت رسمي در سازمان تجارت جهاني، مکلف است با الحاق به اين موافقت نامه، مقررات داخلي خود را با آن هماهنگ کند.
طبيعتا اين الحاق مي تواند حقوق و تکاليف ويژه اي را براي ايران به همراه داشته باشد. در اين مقاله کوشش شده است حقوق مالکيت ادبي و هنري، حقوق مرتبط در موافقت نامه تريپس و حقوق و تکاليف ناشي از الحاق ايران به آن، بررسي شود.
چکیده
اجرا کنندگان، تولید کنندگان آثار صوتی و سازمانهای پخش رادیو تلویزیونی که به «ذینفعان حقوق مرتبط» معروف اند، اشخاص و سازمان هایی هستند که به عرضه آثار ادبی و هنری در جامعه می پردازند و لازم است در کنار پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری، از این اشخاص هم حمایت شود تا با نقض حقوقشان توسط افراد سودجو، مهارت، تخصص و سرمایه ای که به کار برده اند، نادیده گرفته نشود. در بیشتر کشورهای دنیا این اشخاص بر اساس حق مؤلف یا حقوقی مرتبط با حق مؤلف و در عین حال مجزا از آن مورد حمایت قرار گرفته اند.
کنوانسیون رم 1961 اولین معاهده بین المللی است که به طور خاص به حمایت از حقوق مرتبط پرداخته است و پس از آن نیز معاهدات دیگری به حمایت از این حقوق پرداخته اند و سطح حمایت را ارتقا بخشیده و موجب شناسایی بیشتر این حقوق در کشورهای دنیا شده اند. در معدود مقررات موضوعه ایران، اشاراتی به حقوق تولید کنندگان آثار صوتی و سازمانهای پخش رادیو تلویزیونی شده، ولی حقوق اجرا کنندگان مورد توجه قرار نگرفته است. پیش نویس قانون جدید مالکیت ادبی و هنری، حاوی مقررات مفصلی است که در صورت تصویب می تواند در تمام زمینه ها از جمله حقوق مرتبط، خلأهای موجود را برطرف و حقوق ایران را با استانداردهای بین المللی هماهنگ کند.
